De Lelie – prachtige bloem vol symboliek

De lelie is een bolgewas met een prachtige bloem en een mooie symboliek. Die symboliek van de lelie waaiert uit over de hele wereld. De eerste verhalen over de bloem dateren uit de tijd van de Grieken en Romeinen, die hun bruiden een kroon van lelies gaven. Niet alleen omdat het mooi stond, maar met de hoop op een puur en vruchtbaar leven. De lelie symboliseert maagdelijkheid, vrede, geestelijke liefde, onschuld, vergankelijkheid, koninklijkheid, zuiverheid en, door hun uitgesproken fallische stamper, vruchtbaarheid.

Nederland is wereldwijd het belangrijkste teeltgebied en de belangrijkste exporteur van bloembollen. Negentig procent van de wereldhandel in bloembollen loopt via Nederland.

De lelie is na de tulp (tienduizend hectare) het meest geteelde bolgewas. Van de in totaal 24.000 hectare bloembollen in Nederland is vijfduizend hectare lelie. Nederland is daarmee een van de belangrijkste teeltgebieden van leliebollen en leliebloemen ter wereld. Een klein deel van de leliebollen is bestemd voor de zogeheten droogverkoop, de verkoop aan particulieren. Een deel gaat naar professionele snijbloementelers. Die telen de bollen in hun kas om de bloem. De bloemen en de bollen worden geëxporteerd over de hele wereld.

De lelieteelt is een kostbare teelt en er is veel kennis voor nodig. Van één hectare worden – afhankelijk van de soort (‘cultivar’) – tussen de vijfhonderdduizend en zevenhonderdduizend bollen geoogst. De leliebollen worden betaald per stuk en op dikte. Dat laatste is erg belangrijk. De bol bevat het reservevoedsel van de plant. Hoe dikker de bol, hoe mooier de bloem.

LELIES IN SOORTEN

Lelies worden onderscheiden in vier hoofdgroepen: de Lelie Longiflorum, de Aziatische Hybriden, de Oriëntals en de kruisingen tussen de Lelie Longiflorum en de Aziatische Hybriden.

De Longiflorum is een Japanse lelie met een trompetachtige bloem. De bloemsteel heeft doorgaans twee à drie kelken. De bloem is meestal wit. De Longiflorum heeft een sterke, zoete geur.

Aziatische Hybriden hebben meestal vijf bloemkelken. Deze lelie is kleinbloemig en heeft felle kleuren zoals geel, oranje of rood. Ze geuren bovendien vrijwel niet. De stengels zijn ongeveer één meter lang.

Oriëntals hebben grote licht- tot donkerroze en zelfs tot rode, witte of tweekleurige bloemen. De bloemen geuren meer dan die van de Aziatische Hybriden. Oriëntals hebben per steel vier kelken of meer.

De bloemen van de vierde groep, de lelie Longiflorum x Aziatische Hybriden zijn meestal abrikoos- of zalmkleurig. De bloemen zijn groot en komen gemakkelijk tot bloei. Ze zijn lichtgeurend. Per steel krijgt de plant minimaal twee bloemkelken.

LELIEBOLLEN KWEKEN

Leliebollen worden in het noordelijk halfrond in het voorjaar, tussen eind maart en eind mei, machinaal buiten op het land geplant. De teler plant gemiddeld circa driekwart hectare per dag. Lelies vragen in de groeifase weinig bemesting. Zoals bij andere bolgewassen die om de bol worden geteeld, worden ook de leliebloemen in de bloei gekopt (bloemkoppen worden van de plant gehaald). De bol gebruikt dan zijn voedingsstoffen voor de groei van jonge bollen. De teler kopt in juli. Hij doet dat met een machine. Het nakoppen doet hij veelal met de hand. Sommige lelietelers koppen alles met de hand. De bollen worden geoogst tussen half oktober en begin december. Voor de teler is dat een spannende tijd, want als de vorst vroeg invalt, kunnen de bollen niet meer worden geoogst en is de oogst mislukt. Ook als het te nat is, heeft de teler een probleem. Hij kan dan met zijn machines het land niet op.

Om ook in het najaar verse bollen te hebben, hebben verschillende Nederlandse bedrijven ook eigen of partnerbedrijven in het zuidelijk halfrond (Chili, Nieuw-Zeeland). Hier worden de bollen dan geoogst in juni/juli.

SNIJBLOEMENTEELT

Voor de snijbloementeelt worden de bollen vervolgens bewaard in speciale koelcellen; de juiste

manier van bewaren is dé voorwaarde voor de latere kwaliteit van de bloemen. De bollen worden het gehele jaar in een ontdooicel ontdooit.

De ontdooide bollen worden in speciale broeikisten geplant, waar ze in alle rust kunnen spruiten. Men broeit de leliebol af zodat slechts één tak geoogst wordt. Daarna worden de kisten in de serre gezet of rechtstreeks in de grond voor buitenlelies.

Vanaf dat moment worden de lelies twaalf tot zestien weken lang met zorg, liefde en aandacht omringd. De buitenlelies worden beschermd met schermdoek en worden afgedekt met antihageldoek en ze krijgen precies de juiste hoeveelheid water.

Vanaf twaalf weken begint men te snijden, waarbij de kwekers bij transport en verpakking natuurlijk ervoor zorgen de bloemen niet te beschadigen. Daarna worden de lelies gesorteerd en gebost. Vervolgens gaan ze elk hun eigen weg, op water naar de veiling, naar contractpartners of in dozen naar alle uithoeken van de wereld om uiteindelijk een mooie plek te vinden bij de consument.

VERNIEUWING

Elk jaar worden een 50- tot 60-tal nieuwe rassen op de markt gebracht bij veredelaars: bloemen met nieuwe kleuren, betere bloemstand, betere stelen, grotere bloemen … De kwekers kopen één bol en vermeerderen die. Het duurt zeven tot acht jaar voor een nieuwe soort op de markt komt. En in die tussentijd kan er heel wat gebeuren, want in die tijd moet er ook telkens getest worden of de bloemen echt wel zo goed zijn, niet alleen teelttechnisch maar ook wat transport betreft, en uiteindelijk ook wat de eindconsument ervan vindt. Slechts een klein aantal nieuwe soorten haalt de eindstreep.

LELIES IN DE WOONKAMER

Om langer te genieten van je lelies hebben wij de onderstaande tips.

Voordat de lelies in een vaas of bewaaremmer gaan, de stelen schuin afsnijden. Het oppervlak om water op te nemen wordt zo groter.

Verwijder de onderste bladen, zodat er geen blad in het water komt te staan. De vaas of emmer dient goed schoon te zijn en gevuld te worden met vers water. Aan het water kan eventueel wat snijbloemenvoedsel worden toegevoegd om de levensduur van de bloemen te verlengen. Er is speciaal lelie-snijbloemenvoedsel op de markt.

Controleer regelmatig of er nog voldoende water in de vaas zit en of het water niet troebel is. Troebel water dient ververst te worden.

Om langer plezier te hebben van je bloemen kan je ze best op een niet te warme plaats zetten en niet in direct zonlicht.

Let erop dat er geen stuifmeel op je kleding of interieur komt. Dit stuifmeel kan vlekken veroorzaken en dient nooit met water te worden behandeld. De stuifmeelvlek goed laten drogen alvorens het voorzichtig af te borstelen. Je kunt het stuifmeel ook voorzichtig verwijderen met plakband. Kan de vlek op deze manier niet verwijderd worden, dan verdwijnt de vlek meestal in het volle zonlicht.

Met dank aan

• http://www.lelieteelt.eu
• http://www.leliepromotie.nl
• www.kwekerijdeplas.nl, Corne de Wildt
• www.bredefleur.nl, Piet Evers